Зуны адаг сарын хуучдаар цаг тогтуун тал, хєндийд цэцэг ногоо алаглан жигдэрч, Алтайн нурууны эгц цавчим уулс сvр жавхлангаараа єрсєлдєх мэт ноён шовх оргилоороо тэнгэр баганадан буурал тэргvvнээ vvл манангаар халхалжээ. Тэдгээр асгат єндєр уулын хоорондуур урсах нарийхан голын хєвєєнд орших нэгдлийн тєв орчим тоос манарах нь олон хvн цугласны шинж ажээ. Тэнд нэгдлийн хорин жилийн ой болж, наадам хийж байгаа юмсанж. Их насны морь ирэхийг хvлээн морьтой нь дєрєєн дээрээ, машинтай нь тэвшин дээрээ зогсож, явган нь єлмий дээрээ єндийх ажээ. «Эргэх яагаа ч vгvй» «энэ хєндий ч ёстой морины чадал шалгана даа!» «мєн ч олон газрын хурд цуглаж дээ» «эргээдэхвэл юу ч удах вэ дээ» гэх зэргээр хэсэг уяачид ярилцав. Харин явган хvмvvсийн арын машины бvхээг тvшсэн хэдэн залуугийн хараа ємнєхєн талд зогсож буй хvрэн пvvсvv дээлтэй хvvхэн дээр тусаж
— Энэ сvмбэ шиг нуруутай бvсгvй чинь хаанаас гараад ирэв ээ?
— Яагаав Улаанбаатараас яваа бvжигчин хvvхэн л байна.
— Мань эр бvр араас нь таньдаг болчихож,
— Манай мянгадын охин юм чинь.
— Yгvй мєн залаваа хєєе!
— Yнэн юм чинь дээ.
— Хэн гэдэг юм?
— Цэен гэдэг юм. Балчиндорж гуайн бага охин шvv дээ.
— За за, тийм болог. Маргахаа болъё. Би ямар танай Мянгадаас хvн таних биш. Харин ясан савх шиг цэх хєлтэй хонгор байна даа.
— Чи vнэхээр таньдаг юм бол ногоон дурдан бvс шавхийтэл ороосон нарийхан бэлхvvсээр нь тэврээд нvvрийг нь нааш харуулаадах.
— Одоо л тvлэх нь. Хємсєг багатай хєнхєр бор хvvхэн дээ.
Араас нь хvн цоортол ширтэхийг мэдэрсэн бололтой эргэн харахдаа багын танилаа ойролцоох машин дээр зогсож буйг vзээд толгой дохин инээмсэглэв.
— Шvд нь гєлєгнийх шиг ямар цагаан юм бэ?
— Чимээгvй хvн дуулна.
Тэднийг ийнхvv ярилцаж байтал тасархай айсуй тvрvv морины тоос зурайн харагдахад хvмvvс шуугилдан бужигнаж эхлэв.
~ За «Согоо бор» минь ийшээ дєхье гэж нєгєє хvvхэнд нэгэн залуугийн хэлэхэд тэр юу ч дуугаралгvй тvvнийг дагалдан олны дунд орон алга болов.
Нутгийн заншлаар хvмvvс гvvглэж морийг хєгжєєнє. Дун бvрvv хамартай цэнхэр морь тvрvvлэн ирлээ.
«Энэ чинь манай Мянгадын морь гэнэлээ» хэмээн Цэен гvйлээ. Гэтэл тvрvv морийг тойрон шавах хvмvvсийн дотор нєгєє хэдэн залуу бас л байлаа.
— Таминь бvv шаваач! Салхийг нь тавиад єгєєч! гэж уяачийн хэлэхэд наадамчид тал тал тийшээ боллоо.
Цэен хvvхэн эргэн явтал хэдэн залуу хойноос нь дагалдав.
Тvvний ємнєєс хуучин цуваа товчлолгvй задгай орхисон єндєр хvн гvйн ирж мэхэсхийн мэндлэв. Дагзныхаа хавьцаа хэдэн сэвгэр vстэй мєлгєр халзан толгой нь тэр эрийн сvрийг дарах мэт vзэгдэнэ. Тэрбээр хvvхний сунгасан гарыг атгаж зvрхэн тус газар тавьж
— Мэдэгдэж байна уу? гэж асуув.
— Яагаад ингэж хvчтэй дэлсэнэ вэ? гvйгээ юу? гэж эргvvлэн асуув.
— Yгvй,
— Тэгээд?
— Чамайг хараад гээд халзан хvн уртаар санаа алдан хvvхний гарыг тавив.
— За, яршиг даа гэж хvvхэн сулхан єгvvлэв. Энэ хvнийг зураач Лодон гэнэ. Зураач бvжигчнийг сугадан цааш одоход
— Нутгийн залуу гэхэд чи ч мєн больчихсон эр юм даа. Дєлсєєр яваад гуулин шанага шиг толгойтой амьтанд сэвгэрээ алдчих юм даа гэж нєгєє хэдийн нэг нь залууг цаашлуулав.
— Би єчигдєр уулзаж мэнд усаа мэдэлцсэн юм чинь. Ер тэгээд тэртээ нийслэл хотын хээнцэр бvжигчнээр оролдоод яах ч юм билээ дээ гэв.
Эдний ийнхvv ярилцах vеэр Цэен Лодон хоёр тав гурван vг солиод амжжээ.
— Би чамайг энд явна чинээ санасангvй. Гэнэт учирчаад зvрх минь цээжиндээ багтахаа болих шахлаа.
— Сонин юм даа.
— Сонин ч гэж дээ. Миний зvрх ийм мєрєєдлийг тээж явж дээ.
— Энд хэлэх л гэж vv?
— Хэзээ нэгэн цагт илчлэх гэж тэр хэмээн бvжигчнийг налж эвхээстэй зурвасаа євєрт нь сэмхэн шургуулав.
— За тэр ч яахав. Хаа хvрч явна?
— Алтайн хязгаарыг сонирхож явна.
— Удах уу?
— Эндээс ингээд нислээ. Ер нь буцах болоогvй.
— Зураг зурах нь уу?
— Яриа юу байх вэ? Хилийн цэргийн амьдралтай танилцах санаатай...
— Амжилт хvсье. Єєрийн чинь бvтээлийг vзэсгэлэнгээс л vзэх юмдаа. Єєрєєр яах вэ дээ? Сэтгэлд сайхан байдаг вэ?
— Миний зураг єєрийн чинь санаанд нийцдэг бол над тvvнээс єєр жаргал алга.
— За яршиг даа. Ингэж хамаагvй ярьж болдог юмуу?
— Ярихгvй явж чадахаасаа нэгэнт єнгєрчээ.
— Сонин юм даа! гэж хэлээд Цэен санаа алдчихав. Гэтэл нисгэгч ирж Лодон гуай одоо хєдєлье гэж хэлээд хvvхэн єєд уучлал гуйсан янзтай харав. Цэен зураачид нэг vг хэлье гэж бодсон боловч чухам юу хэлэх гээд байгаагаа єєрєє эс мэдэн
— Явах цаг чинь болчоо шивдээ. За яахав дараа уулзана биз баяртай гээд гараа сунгав.
Хvvхний энэ vг Лодонд ер бусын горьдлого тєрvvлжээ. Зураач бvжигчин хоёр нийслэл хотноо ажилд ирэх очих замдаа дайралдсаар нэг л мэдэхэд хоорондоо мэндэлдэг болж, зарим vед саатан зогсож энэ тэрийг ярилцах удаа гарчээ. Тэгсээр танилцаж, бие биенийхээ сэтгэлийн гvн дэх нууцыг нvдний харцаар мэдрэх тєдийхєн явсаар єдий хvрчээ.
«Тvvний сєлєрдvvхэн боловч тунгалаг хар нvдэнд энхрийлэвч, эргэлзэх харц илрэх шиг санагдах юм. Yнэндээ тэр учир нь vл ойлгогдох харц миний сэтгэлд хоногшжээ. Энэ хvvхэн зvрх зvсэм ялдамхан аашилж, нvдээрээ инээвч тэрхэн дороо хємсєг зангидан гєлрєх юм» гэж бодон Лодон онгоц тасрахыг мэдсэнгvй.
«Тvvний зvрх намайг харах тоолондоо vргэлж ингэж цохилдог юм гэж vv? Єдий болтлоо эхнэр аваагvй явдаг нь хачин юм даа. Эр хvн гэдэг элдэвтэй дээ»
Цэен ийнхvv бодохын чацуу ширвээ хар сахалтай, ширvvн харцтай ганган залуу нvдэнд vзэгдэх шиг боллоо. «Тэр намайг хичнээн энхрийлж юутай уран vг хэлдэг байлаа. Эцэс сvvлд нь зангаа хувилгаж бусдын vvрэнд єндгєє орхих хєхєє шиг гэнэт сураггvй алга болж билээ. Yсээ уртасгаж, ємдєє єргєсгєсєн тэр этгээд миний хvнд итгэх итгэлийг аваад явчихсан юмуу? Саяын уулздаг цайлган, хурц зантай эр дундын насны зураачийг цэвдэг сэтгэлт хуурамч залуутай адилтган бодож яахин болох билээ? Би тvvнийг эс мєрєєдєвч, уулзах бvр сэтгэл сэргэж, агшин зуур бодол болон хувирах юм. Бусдыг єєртєє татаж аливааг бодуулах увдис тvvнд байна уу? Би чинь хvн голохоор хvvхэн юм гэж vv? Тиймээ би эрийг голно ч, гологдоно ч. Аль нэг аян замын хvнтэй зэрвэсхэн уулзаад элдвийг бодож сэтгэлээ зовоогоод яах ч юм билээ!»
Цэен бєх гартал ийм л бодолд автагджээ.
— Энэ сvмбэ шиг нуруутай бvсгvй чинь хаанаас гараад ирэв ээ?
— Яагаав Улаанбаатараас яваа бvжигчин хvvхэн л байна.
— Мань эр бvр араас нь таньдаг болчихож,
— Манай мянгадын охин юм чинь.
— Yгvй мєн залаваа хєєе!
— Yнэн юм чинь дээ.
— Хэн гэдэг юм?
— Цэен гэдэг юм. Балчиндорж гуайн бага охин шvv дээ.
— За за, тийм болог. Маргахаа болъё. Би ямар танай Мянгадаас хvн таних биш. Харин ясан савх шиг цэх хєлтэй хонгор байна даа.
— Чи vнэхээр таньдаг юм бол ногоон дурдан бvс шавхийтэл ороосон нарийхан бэлхvvсээр нь тэврээд нvvрийг нь нааш харуулаадах.
— Одоо л тvлэх нь. Хємсєг багатай хєнхєр бор хvvхэн дээ.
Араас нь хvн цоортол ширтэхийг мэдэрсэн бололтой эргэн харахдаа багын танилаа ойролцоох машин дээр зогсож буйг vзээд толгой дохин инээмсэглэв.
— Шvд нь гєлєгнийх шиг ямар цагаан юм бэ?
— Чимээгvй хvн дуулна.
Тэднийг ийнхvv ярилцаж байтал тасархай айсуй тvрvv морины тоос зурайн харагдахад хvмvvс шуугилдан бужигнаж эхлэв.
~ За «Согоо бор» минь ийшээ дєхье гэж нєгєє хvvхэнд нэгэн залуугийн хэлэхэд тэр юу ч дуугаралгvй тvvнийг дагалдан олны дунд орон алга болов.
Нутгийн заншлаар хvмvvс гvvглэж морийг хєгжєєнє. Дун бvрvv хамартай цэнхэр морь тvрvvлэн ирлээ.
«Энэ чинь манай Мянгадын морь гэнэлээ» хэмээн Цэен гvйлээ. Гэтэл тvрvv морийг тойрон шавах хvмvvсийн дотор нєгєє хэдэн залуу бас л байлаа.
— Таминь бvv шаваач! Салхийг нь тавиад єгєєч! гэж уяачийн хэлэхэд наадамчид тал тал тийшээ боллоо.
Цэен хvvхэн эргэн явтал хэдэн залуу хойноос нь дагалдав.
Тvvний ємнєєс хуучин цуваа товчлолгvй задгай орхисон єндєр хvн гvйн ирж мэхэсхийн мэндлэв. Дагзныхаа хавьцаа хэдэн сэвгэр vстэй мєлгєр халзан толгой нь тэр эрийн сvрийг дарах мэт vзэгдэнэ. Тэрбээр хvvхний сунгасан гарыг атгаж зvрхэн тус газар тавьж
— Мэдэгдэж байна уу? гэж асуув.
— Яагаад ингэж хvчтэй дэлсэнэ вэ? гvйгээ юу? гэж эргvvлэн асуув.
— Yгvй,
— Тэгээд?
— Чамайг хараад гээд халзан хvн уртаар санаа алдан хvvхний гарыг тавив.
— За, яршиг даа гэж хvvхэн сулхан єгvvлэв. Энэ хvнийг зураач Лодон гэнэ. Зураач бvжигчнийг сугадан цааш одоход
— Нутгийн залуу гэхэд чи ч мєн больчихсон эр юм даа. Дєлсєєр яваад гуулин шанага шиг толгойтой амьтанд сэвгэрээ алдчих юм даа гэж нєгєє хэдийн нэг нь залууг цаашлуулав.
— Би єчигдєр уулзаж мэнд усаа мэдэлцсэн юм чинь. Ер тэгээд тэртээ нийслэл хотын хээнцэр бvжигчнээр оролдоод яах ч юм билээ дээ гэв.
Эдний ийнхvv ярилцах vеэр Цэен Лодон хоёр тав гурван vг солиод амжжээ.
— Би чамайг энд явна чинээ санасангvй. Гэнэт учирчаад зvрх минь цээжиндээ багтахаа болих шахлаа.
— Сонин юм даа.
— Сонин ч гэж дээ. Миний зvрх ийм мєрєєдлийг тээж явж дээ.
— Энд хэлэх л гэж vv?
— Хэзээ нэгэн цагт илчлэх гэж тэр хэмээн бvжигчнийг налж эвхээстэй зурвасаа євєрт нь сэмхэн шургуулав.
— За тэр ч яахав. Хаа хvрч явна?
— Алтайн хязгаарыг сонирхож явна.
— Удах уу?
— Эндээс ингээд нислээ. Ер нь буцах болоогvй.
— Зураг зурах нь уу?
— Яриа юу байх вэ? Хилийн цэргийн амьдралтай танилцах санаатай...
— Амжилт хvсье. Єєрийн чинь бvтээлийг vзэсгэлэнгээс л vзэх юмдаа. Єєрєєр яах вэ дээ? Сэтгэлд сайхан байдаг вэ?
— Миний зураг єєрийн чинь санаанд нийцдэг бол над тvvнээс єєр жаргал алга.
— За яршиг даа. Ингэж хамаагvй ярьж болдог юмуу?
— Ярихгvй явж чадахаасаа нэгэнт єнгєрчээ.
— Сонин юм даа! гэж хэлээд Цэен санаа алдчихав. Гэтэл нисгэгч ирж Лодон гуай одоо хєдєлье гэж хэлээд хvvхэн єєд уучлал гуйсан янзтай харав. Цэен зураачид нэг vг хэлье гэж бодсон боловч чухам юу хэлэх гээд байгаагаа єєрєє эс мэдэн
— Явах цаг чинь болчоо шивдээ. За яахав дараа уулзана биз баяртай гээд гараа сунгав.
Хvvхний энэ vг Лодонд ер бусын горьдлого тєрvvлжээ. Зураач бvжигчин хоёр нийслэл хотноо ажилд ирэх очих замдаа дайралдсаар нэг л мэдэхэд хоорондоо мэндэлдэг болж, зарим vед саатан зогсож энэ тэрийг ярилцах удаа гарчээ. Тэгсээр танилцаж, бие биенийхээ сэтгэлийн гvн дэх нууцыг нvдний харцаар мэдрэх тєдийхєн явсаар єдий хvрчээ.
«Тvvний сєлєрдvvхэн боловч тунгалаг хар нvдэнд энхрийлэвч, эргэлзэх харц илрэх шиг санагдах юм. Yнэндээ тэр учир нь vл ойлгогдох харц миний сэтгэлд хоногшжээ. Энэ хvvхэн зvрх зvсэм ялдамхан аашилж, нvдээрээ инээвч тэрхэн дороо хємсєг зангидан гєлрєх юм» гэж бодон Лодон онгоц тасрахыг мэдсэнгvй.
«Тvvний зvрх намайг харах тоолондоо vргэлж ингэж цохилдог юм гэж vv? Єдий болтлоо эхнэр аваагvй явдаг нь хачин юм даа. Эр хvн гэдэг элдэвтэй дээ»
Цэен ийнхvv бодохын чацуу ширвээ хар сахалтай, ширvvн харцтай ганган залуу нvдэнд vзэгдэх шиг боллоо. «Тэр намайг хичнээн энхрийлж юутай уран vг хэлдэг байлаа. Эцэс сvvлд нь зангаа хувилгаж бусдын vvрэнд єндгєє орхих хєхєє шиг гэнэт сураггvй алга болж билээ. Yсээ уртасгаж, ємдєє єргєсгєсєн тэр этгээд миний хvнд итгэх итгэлийг аваад явчихсан юмуу? Саяын уулздаг цайлган, хурц зантай эр дундын насны зураачийг цэвдэг сэтгэлт хуурамч залуутай адилтган бодож яахин болох билээ? Би тvvнийг эс мєрєєдєвч, уулзах бvр сэтгэл сэргэж, агшин зуур бодол болон хувирах юм. Бусдыг єєртєє татаж аливааг бодуулах увдис тvvнд байна уу? Би чинь хvн голохоор хvvхэн юм гэж vv? Тиймээ би эрийг голно ч, гологдоно ч. Аль нэг аян замын хvнтэй зэрвэсхэн уулзаад элдвийг бодож сэтгэлээ зовоогоод яах ч юм билээ!»
Цэен бєх гартал ийм л бодолд автагджээ.
Урлагийн бригадынхан, наадам тармагц аймгийн тєв рvv хєдлєв. Бусад наадамчдын адил морь, бєхийн тухай ам хамхилгvй ярилцаж явав. Тэдний ярианд оролцохгvй яваа Цэенгийн нvдэнд ханилж яваад хаясан сахалт залуу, дєнгєж уулзаад ниссэн халзан зураач хоёр, ээлжлэн vзэгдэх мэт болж «Эр хvн элдэвтэй. Гэхдээ монголын бvх эрчvvдийн чанарыг тэр сониучхан этгээдийн араншингаар хэмжиж болохгvй. Тэгвэл насан туршдаа гон ганцаар явах болно. Юутай ч яаран итгэж болохгvй. Yгvй би чинь єєрєєсєє нэлээд ах халзан хvнд сэтгэлтэй болчлоо гэж vv? Ямар ч гэсэн тvvнийг санагалзах болжээ. Хєєрхий минь зvрх нь тэгтлээ юунд цохилсон юм бол? Би чинь цохилсон зvрх бvхнийг тайтгаруулах «эм» биш дээ. Одоо тэр Алтайн нурууны дээгvvр нисэж байгалийн гоо сайханд сэтгэл нь дийлдэж, урлахын онгод нь орж намайг аль хэдvйн мартаад ирээдvйн уран бvтээлийнхээ тухай санааширсаар яваа биз.
Бид хоёр тэнцвэргvй хос юм даа. Гэтэл єнєєдєр тэр миний сэтгэлээс ер гарахгvй юм. Мєн ч сонин юм даа». Машины донсолгоонд сэгсрэгдэн явахдаа Цэен ийм л юм бодох ажээ. Аймгийн тєвд ирж байрлах єрєєгєє заалгаж аваад гар нvvрээ угааж хоолонд ортол
«Яачдаг юм бол?» «Нисгэгч нь сvрхий чадмаг хvн гэнэ» «Тэр хавьдаа манан ихтэй байсан юм байх» «Єдий хvртэл сураггvйг бодоход єнгєрєє биз» «Тєєрч єєр зvг рvv явчаагvй байгаа даа» гэж хvмvvс хоорондоо битvv хvтvv юм ярилцав.
Цэен гайхаж
— Юу болоов? гэж хажуу дахь хvнээсээ асуувал
— Баахан хvн суулгаж явсан онгоц хvрэх газраа цагтаа буусангvй гэнээ. Сураг, чимээ тасарчээ. Лав л хоёр зураач гуйсаар байгаад дайгдаж явсан гэнэ. Бодвол Лодон л байх. Энд явж байна гэж сонсогдсон шvv гэхэд Цэен «Юу?» гэж дуу алдаад халбагаа тавган дээрээ алдаж чив чимээгvй гєлрєнє. «Yнэн л байгаа даа таминь» гэж шивнэн єгvvлээд нимгэн уруулаа хазлан тунгалаг хар нvд нь нулимс бvрхэн бvрэлзэж, сууж буй сандал нь дайвалзан, ємнєх ширээ нь харагдахаа байж, хажуу дахь хvнээ vзэхээ болив. Дотор нь давчдан vс гэзгээ зулгааж хувцсаа урж тастмаар санагдав. «Алдарт хvний нэрийг барьж, худал маяглаж байна гэж улс амьтан хэлэх вий» гэж санавч тэсч vл чадан хоолоо хаяж гарч єрєєндєє гvйн орж «Лодон! Лодон! Чи минь хаана байна? Амьд явна уу? Хэрэв чи ослоос мултарсан бол би чинийх. Би одоо л ухаарлаа. Yнэндээ чамд битvvхэн дасаж явжээ гэж тvрvvлгээ харан ойчиж цурхиран уйлав. «Заяа байгаад амьд мэнд уулзвал!..» Хvvхний бодлыг дагалдан ухаалаг сэргэлэн нvдтэй, єндєр гоолиг эр харагдах шиг санагдана. Тvvний халзан толгой єргєн нvvрэнд нь онцгой зохисон мэт бодогдоно. «Согоо бор» гэж танайхан чамайг олж єхєєрджээ» гэж нэгэн удаа хэлж байсан нь хvртэл ив илхэн санагдана. Сая уулзахдаа «vнэн байвал сонсоход эвгvй биш юмсанж» гэж хэлэх гээд vгээ олсонгvй. Удаан хугацаагаар цээжиндээ хадгалж явсан зvйлээ уудлан илчлээд тодорхой хариу дуулалгvй явахдаа юv гэж бодоо бол? Хагацан ядан намайг эргэн эргэн харж онгоц зvглэхдээ амьд ахуйнхаа хамаг найдлагаа надад орхиод явсан хэрэг vv? Хэмээн нулимсаа арчихаар єврєє суйлтал эвхээстэй дєрвєлжин цаас гарт нь баригдав. Тvvн дээр Цэенд гэж бичсэн нь зурайн vзэгдэв. Задалбал «Нуулгvй vнэнийг хэлэхэд би эрэлчин хvн. Уран бvтээлийн хайгуулын зэрэгцээ нэг л хvнийг эрэн явжээ. Тэгсээр би тvvнийгээ олж vзлээ. Миний хайсаар явсан эмэгтэй маань чи байжээ. Чамайг анх харсан тэр нэг єдрєєс хойш миний зvрх баяраар бялхаж, бас сэтгэл минь гуниг мєрєєдлєєр дvvрчээ. Бийр, будаг барин зогсохдоо аливаа зvйлийн нодгыг олохоор оролдож цєхрєнгєє барах буюу алжаан ядрах vес чиний дvр сэтгэлд минь бууж урам зоригийг бадраана. Бvхнийг чиний тєлєє хийж буй мэт надад санагдана. Нэгэнт эхэлсэн юмаа дуусгахын тулд «Yvнийг гvйцээлгvйгээр «Согоо бортой уулзаж яахин болно» гэж єєртєє тушаадаг билээ. Хэрэв зураг минь барагтай болбол» чиний хайнгуутаас болж «Согоо бор» ичнэ шvv» гэж уран бvтээлдээ тавих шаардлагаа чамтай холбож сэтгэлээ зогоодог билээ. Ийнхvv чи миний єдрийн бодол, шєнийн зvvд болсоор ихэд удлаа. Би энэ хэдэн vгийг чамд хэлэх гэж хичнээн зовбоо. Чи минийх байгаасай гэж vнэн голоосоо хvснэ. Хvсэл минь биелбэл би энэ ертєнц дээр хамгийн азтай хvн тєдийгvй єдий хvртэл оролдсон зургийн єнгє будаг улам тодорч, хvн ардад улам ч ойлгомжтой болно гэж гvн итгэнэ. Чамайг єєрийнхєє эхнэр гэж хэлэх эрх олж авбал миний уран бvтээлд vл цуцах жигvvр ургана. Хэрэв чи намайг vнэн сэтгэлээсээ хайрлахгvй, хоромхон зуур уяран єрєвдєх аваас уйдахын цагт чинь тогтоох хvч надад байхгvй. Хэтэрхий нуршив бололтой. Хэлэх vг минь энэ дээ.
Танай бригадыг энд явна гэж сураг сонсоод энэ захидал мэтийг бичиж хоромхон зуур саатахыг нисгэгчээс гуйсан юм. «Согоо бор минь» аян замдаа сайн яваарай. Хэрэв та нар аймаг дээр хоёр хоног саатвал ахин уулзаж юу магад гэж горилно! Чамайг ямагт хvсэгч Лодон vнэн» гэжээ. Цэенгийн бариастай зурваснаас гал авалцах мэт гар нь халуу оргив.
«Нулимсны дусалд нэвтрэн халтардсан ам цаас зураачийн ариун хайрыг тєлєєлєн хоцрох нь энэ, vv?» гэж бодоод бvжигчин хvvхэн бахардаж мєнєєх зурвасыг єр зvрхэндээ шингээх гэсэн юм шиг цээжиндээ наалдуулан хоёр гарынхаа алгаар дарлаа.
Yvд тогшивч хvн vл хариулахад бригадын ахлагч гайхан амьсгаа дарж чагнавал мэгшин уйлах чимээ сонсдов. Тэвдэн сандрахдаа хаалгыг угз татвал тvгжээгvй, цовоо цолгин зантай Цэен нулимстайгаа хутгалдан уйтгарт дарагдан суугаа харагдлаа.
— Юу болох нь энэ вэ? хэмээн дэргэд нь очиж суун мєрєн дээр нь гараа тавин, «Цэен яагаав?» гэж аяархан асуув.
Хvvхэн нулимсаа арчиж, уртаар сvvрс алдан
— Би єнєєдєр тоглож чадахгvй шvv ! гээд гєлрєв.
— Тэр ч яана гэх вэ. Яаснаа надад хэлээч.
— Сураг байна уу?
— Юун сураг? гэж асууснаа гэнэт санаа авч «Єє хєєрхий надад яриад байдгаа хэлээд амжиж л дээ» гэж бодон хэлэх vгээ олж ядахдаа толгойгоо сэгсрэв. Бригадыг ахалж яваа Цэрэн Лодон хоёр урлагийн сургуульд нэг жил орж, дотно танилцаж ижилдэн vерхсээр илэн далангvй болсон хоёр юм.
«Танай «Согоо бор» хир хvvхэн бэ? Єдєр хоног єнгєрєх тутам тvvнийг мєрєєдєх боллоо» гэх зэргээр Цэрэнтэй уулзах бvрдээ Лодон Цэенгийн тухай ярих болжээ. Улсын наадмын дараа дайралдахдаа «Сэтгэлээ зовоож явахын оронд vгээ хэлдэг ч юмуу? гэж бодовч нэг л зvрхлэхгvй юм даа» гэж уртаар санаа алдахад нь нэг ч vг дуугаралгvй дэмий инээжээ.
Тvvнээс хойш уулзалдаагvй. Цэрэнгээр дамжуулан мэнд хvргэсэн ажээ. Цэрэн хэсэг дуугvй сууснаа
— Биеэ барьж уужуухан бодох хэрэгтэй. Юм заавал муугаар эргэх ёстой биш. Таван ханатай гэрийн буурийн чинээ газар буучихсан нисгэгч ч байдаг. Онгоцоо эвдрэхэд осолгvй газарддаг, бензинээ дуусахаар гулгуулж суулгадаг гэх зэргээр аль санаанд багтамгvй тохиолдлыг тоочиж барах вэ? Тэгээд энэ Самдан гэдэг чинь эндхийн газрыг таван хуруу шигээ мэддэг, жижиг онгоцоор нисэх албаа гvйцээгээд алсын тээврийн онгоцонд шилжих гэж яваа маш чадамгай эр дуулдана гэж Цэенг тайвшруулахыг оролдов.
«Гурав хоног агаар муудаад шуудан хуримтлагдаж ачаа нь хvндэрсэн юм гэх шив». «Арван хэдэн хvнтэй юм гэнэ шvv дээ» «Єлгийтэй хvvхэдтэй хvvхэн, наян хэдтэй євгєн хvртэл сууж явсан юм гэнэ» «Туслах нисгэгчээ орхисон сурагтай». Иймэрхvv яриа хvн, хvний ам дамжина.
Бид хоёр тэнцвэргvй хос юм даа. Гэтэл єнєєдєр тэр миний сэтгэлээс ер гарахгvй юм. Мєн ч сонин юм даа». Машины донсолгоонд сэгсрэгдэн явахдаа Цэен ийм л юм бодох ажээ. Аймгийн тєвд ирж байрлах єрєєгєє заалгаж аваад гар нvvрээ угааж хоолонд ортол
«Яачдаг юм бол?» «Нисгэгч нь сvрхий чадмаг хvн гэнэ» «Тэр хавьдаа манан ихтэй байсан юм байх» «Єдий хvртэл сураггvйг бодоход єнгєрєє биз» «Тєєрч єєр зvг рvv явчаагvй байгаа даа» гэж хvмvvс хоорондоо битvv хvтvv юм ярилцав.
Цэен гайхаж
— Юу болоов? гэж хажуу дахь хvнээсээ асуувал
— Баахан хvн суулгаж явсан онгоц хvрэх газраа цагтаа буусангvй гэнээ. Сураг, чимээ тасарчээ. Лав л хоёр зураач гуйсаар байгаад дайгдаж явсан гэнэ. Бодвол Лодон л байх. Энд явж байна гэж сонсогдсон шvv гэхэд Цэен «Юу?» гэж дуу алдаад халбагаа тавган дээрээ алдаж чив чимээгvй гєлрєнє. «Yнэн л байгаа даа таминь» гэж шивнэн єгvvлээд нимгэн уруулаа хазлан тунгалаг хар нvд нь нулимс бvрхэн бvрэлзэж, сууж буй сандал нь дайвалзан, ємнєх ширээ нь харагдахаа байж, хажуу дахь хvнээ vзэхээ болив. Дотор нь давчдан vс гэзгээ зулгааж хувцсаа урж тастмаар санагдав. «Алдарт хvний нэрийг барьж, худал маяглаж байна гэж улс амьтан хэлэх вий» гэж санавч тэсч vл чадан хоолоо хаяж гарч єрєєндєє гvйн орж «Лодон! Лодон! Чи минь хаана байна? Амьд явна уу? Хэрэв чи ослоос мултарсан бол би чинийх. Би одоо л ухаарлаа. Yнэндээ чамд битvvхэн дасаж явжээ гэж тvрvvлгээ харан ойчиж цурхиран уйлав. «Заяа байгаад амьд мэнд уулзвал!..» Хvvхний бодлыг дагалдан ухаалаг сэргэлэн нvдтэй, єндєр гоолиг эр харагдах шиг санагдана. Тvvний халзан толгой єргєн нvvрэнд нь онцгой зохисон мэт бодогдоно. «Согоо бор» гэж танайхан чамайг олж єхєєрджээ» гэж нэгэн удаа хэлж байсан нь хvртэл ив илхэн санагдана. Сая уулзахдаа «vнэн байвал сонсоход эвгvй биш юмсанж» гэж хэлэх гээд vгээ олсонгvй. Удаан хугацаагаар цээжиндээ хадгалж явсан зvйлээ уудлан илчлээд тодорхой хариу дуулалгvй явахдаа юv гэж бодоо бол? Хагацан ядан намайг эргэн эргэн харж онгоц зvглэхдээ амьд ахуйнхаа хамаг найдлагаа надад орхиод явсан хэрэг vv? Хэмээн нулимсаа арчихаар єврєє суйлтал эвхээстэй дєрвєлжин цаас гарт нь баригдав. Тvvн дээр Цэенд гэж бичсэн нь зурайн vзэгдэв. Задалбал «Нуулгvй vнэнийг хэлэхэд би эрэлчин хvн. Уран бvтээлийн хайгуулын зэрэгцээ нэг л хvнийг эрэн явжээ. Тэгсээр би тvvнийгээ олж vзлээ. Миний хайсаар явсан эмэгтэй маань чи байжээ. Чамайг анх харсан тэр нэг єдрєєс хойш миний зvрх баяраар бялхаж, бас сэтгэл минь гуниг мєрєєдлєєр дvvрчээ. Бийр, будаг барин зогсохдоо аливаа зvйлийн нодгыг олохоор оролдож цєхрєнгєє барах буюу алжаан ядрах vес чиний дvр сэтгэлд минь бууж урам зоригийг бадраана. Бvхнийг чиний тєлєє хийж буй мэт надад санагдана. Нэгэнт эхэлсэн юмаа дуусгахын тулд «Yvнийг гvйцээлгvйгээр «Согоо бортой уулзаж яахин болно» гэж єєртєє тушаадаг билээ. Хэрэв зураг минь барагтай болбол» чиний хайнгуутаас болж «Согоо бор» ичнэ шvv» гэж уран бvтээлдээ тавих шаардлагаа чамтай холбож сэтгэлээ зогоодог билээ. Ийнхvv чи миний єдрийн бодол, шєнийн зvvд болсоор ихэд удлаа. Би энэ хэдэн vгийг чамд хэлэх гэж хичнээн зовбоо. Чи минийх байгаасай гэж vнэн голоосоо хvснэ. Хvсэл минь биелбэл би энэ ертєнц дээр хамгийн азтай хvн тєдийгvй єдий хvртэл оролдсон зургийн єнгє будаг улам тодорч, хvн ардад улам ч ойлгомжтой болно гэж гvн итгэнэ. Чамайг єєрийнхєє эхнэр гэж хэлэх эрх олж авбал миний уран бvтээлд vл цуцах жигvvр ургана. Хэрэв чи намайг vнэн сэтгэлээсээ хайрлахгvй, хоромхон зуур уяран єрєвдєх аваас уйдахын цагт чинь тогтоох хvч надад байхгvй. Хэтэрхий нуршив бололтой. Хэлэх vг минь энэ дээ.
Танай бригадыг энд явна гэж сураг сонсоод энэ захидал мэтийг бичиж хоромхон зуур саатахыг нисгэгчээс гуйсан юм. «Согоо бор минь» аян замдаа сайн яваарай. Хэрэв та нар аймаг дээр хоёр хоног саатвал ахин уулзаж юу магад гэж горилно! Чамайг ямагт хvсэгч Лодон vнэн» гэжээ. Цэенгийн бариастай зурваснаас гал авалцах мэт гар нь халуу оргив.
«Нулимсны дусалд нэвтрэн халтардсан ам цаас зураачийн ариун хайрыг тєлєєлєн хоцрох нь энэ, vv?» гэж бодоод бvжигчин хvvхэн бахардаж мєнєєх зурвасыг єр зvрхэндээ шингээх гэсэн юм шиг цээжиндээ наалдуулан хоёр гарынхаа алгаар дарлаа.
Yvд тогшивч хvн vл хариулахад бригадын ахлагч гайхан амьсгаа дарж чагнавал мэгшин уйлах чимээ сонсдов. Тэвдэн сандрахдаа хаалгыг угз татвал тvгжээгvй, цовоо цолгин зантай Цэен нулимстайгаа хутгалдан уйтгарт дарагдан суугаа харагдлаа.
— Юу болох нь энэ вэ? хэмээн дэргэд нь очиж суун мєрєн дээр нь гараа тавин, «Цэен яагаав?» гэж аяархан асуув.
Хvvхэн нулимсаа арчиж, уртаар сvvрс алдан
— Би єнєєдєр тоглож чадахгvй шvv ! гээд гєлрєв.
— Тэр ч яана гэх вэ. Яаснаа надад хэлээч.
— Сураг байна уу?
— Юун сураг? гэж асууснаа гэнэт санаа авч «Єє хєєрхий надад яриад байдгаа хэлээд амжиж л дээ» гэж бодон хэлэх vгээ олж ядахдаа толгойгоо сэгсрэв. Бригадыг ахалж яваа Цэрэн Лодон хоёр урлагийн сургуульд нэг жил орж, дотно танилцаж ижилдэн vерхсээр илэн далангvй болсон хоёр юм.
«Танай «Согоо бор» хир хvvхэн бэ? Єдєр хоног єнгєрєх тутам тvvнийг мєрєєдєх боллоо» гэх зэргээр Цэрэнтэй уулзах бvрдээ Лодон Цэенгийн тухай ярих болжээ. Улсын наадмын дараа дайралдахдаа «Сэтгэлээ зовоож явахын оронд vгээ хэлдэг ч юмуу? гэж бодовч нэг л зvрхлэхгvй юм даа» гэж уртаар санаа алдахад нь нэг ч vг дуугаралгvй дэмий инээжээ.
Тvvнээс хойш уулзалдаагvй. Цэрэнгээр дамжуулан мэнд хvргэсэн ажээ. Цэрэн хэсэг дуугvй сууснаа
— Биеэ барьж уужуухан бодох хэрэгтэй. Юм заавал муугаар эргэх ёстой биш. Таван ханатай гэрийн буурийн чинээ газар буучихсан нисгэгч ч байдаг. Онгоцоо эвдрэхэд осолгvй газарддаг, бензинээ дуусахаар гулгуулж суулгадаг гэх зэргээр аль санаанд багтамгvй тохиолдлыг тоочиж барах вэ? Тэгээд энэ Самдан гэдэг чинь эндхийн газрыг таван хуруу шигээ мэддэг, жижиг онгоцоор нисэх албаа гvйцээгээд алсын тээврийн онгоцонд шилжих гэж яваа маш чадамгай эр дуулдана гэж Цэенг тайвшруулахыг оролдов.
«Гурав хоног агаар муудаад шуудан хуримтлагдаж ачаа нь хvндэрсэн юм гэх шив». «Арван хэдэн хvнтэй юм гэнэ шvv дээ» «Єлгийтэй хvvхэдтэй хvvхэн, наян хэдтэй євгєн хvртэл сууж явсан юм гэнэ» «Туслах нисгэгчээ орхисон сурагтай». Иймэрхvv яриа хvн, хvний ам дамжина.
Лодонгийн бие нэг л хєнгєн, онгоцонд суугаад биш єєрєє жигvvрлэн нисэж яваа мэт баясал тєрнє. Алтайн нурууны мєнх цаст уулыг цонхоор ажиглахад мєнгєн дуулгатай vлгэрийн баатар мэт санагдана.
Онгоцны далавч дайвалзан чимээ шуугиан улам ихсэнэ.
«Ботгон хоолой» хэмээх хавцал газрын цав шиг харагдана. Цааш жаахан явтал vргэлжлэх уулын дээгvvр манан татаж харанхуйлжээ.
Онгоц эргэлээ. Дахиад эргэлээ. Уулын хооронд давчуу учир ийнхvv єндєр авдаг ажээ. Нислэг vргэлжлэн онгоц улам дайвалзаж, нарны малгай шиг цагаан vvлсийг шvргэн алдана. Ахиулан ажихад мєсєн тэргvvн дээгvvр нь цас шуурах уул хангал цагаан азарга дэлээ хийсгэн салхи сєрєн довтлох мэт харагдана. «Агаарт зогсож болдогсон бол энэ сvрт vзэгдлийг зурахсан!» Лодон ийнхvv тэр л зvг ширтэнэ.
Гэнэт аянга ниргэх мэт сvрт дуун гарч дотор бие дээшээ огшоод ирэх шиг болж сандлаасаа салан ойн буцаж суухдаа «Ээжээ яанаа!» гэж бvсгvй хvн чарлахыг сонсов.
«Єєр арга алга» гэж хэн нэг хvн хэлэх шиг болов. Тvр, няр хийх чимээ сонсдов. Юу ч vл vзэгдэнэ. «Согоо бор минь» гэж хашгирснаа ч Лодон єєрєє мэдсэнгvй. «Ингээд л єнгєрч дээ». Ийн бодохын чацуу анир чимээ эс сонсогдоно. Тэр аймшигт хормоос арваад мєч єнгєрчээ. Энэ завсар ямар учрал хэрхэн тохиолдсоныг Лодон яахан мэдэх билээ...
Нэг мэдэхнээ онгоц хєдлєхгvй байх шиг. Нvдэнд нь юу ч vл vзэгдэхэд орилохыг завдтал дуу гарч єгсєнгvй.
«Ингээд хэлгvй, нvдгvй болох минь энэ vv? хэмээн бодож биеэ тэмтрэхээр оролдвол гараас нь юм татаад байхад «бас юу дарчдаг билээ? Хугараагvй бололтой бусад маань цємєєрєє vрэгдээд би ганцаараа эрэмдэг болж vлдээ юу? Эс бєгєєс чих минь бас дvлийрч аливааг сонсохоосоо єнгєрчихєв vv?» Лодонг хэсэг зуур ийм бодол эзлэв. Нэлээд удсаны дараа нvд нь онгойн манан, утаа аль нь мэдэгдэхгvй юм суунаглан орчин тойронд харагдах бараа алга.
Энэ ер нь онгоц шатаж таарваа даа?! Хэзээ дэлбэрдэг бол? Тvрvvн цаашаа харчихсан бол аштай юу? Хоёр дахин vхэх vйлтэй байж дээ. Энэ муу халзан толгой юу! Єдий болтлоо ганцаар явсан атал vхлийнхээ ємнє хvний бvсгvй vрийн сэтгэлийг юунд хєндвєє. Лодон vvнийг бодон цухалдахдаа «Согоо бороо!» гэж хашгиран хэл оров.
Хvн тачигнатал инээж сонсдов. «За би солиорч байна уу даа? Ийм vед хэн инээх билээ» хэмээн бодтол:
— Та нар минь цєм мэнд шив дээ! гэж хэлээд нисгэгч ємнє нь зогсож харагдав.
— Мэнд, мэнд гэж энд тэндээс єгvvлэх сонсдов.
— Нисгэгчээ энэ юун утаа вэ? Онгоц шатаагvй биз гэвэл
— Бvv сандар! Би бvгдийг хийсэн одоо онгоцны аюул огт байхгvй. Харин та нvдээ арч гэхэд нь
— Миний гарыг юм дарчаад байна гэвэл Самдан, зураачийн нvдийг арчиж гар руу нь заав. Лодон сандлаас зуурсан ажээ.
— Онгоцны сvvлээр нь горхины эрэгт шааж тээглvvлэн зогсоочихсон. Ус нь их гvнзгий юм. Маш болгоомжлох хэрэгтэй. Холбоочин бид хоёр л урьтаж гаръя.
Намайг дуудахаар цуварч буугаарай. Тэртэй тэргvй явгарсан улс яараад яах вэ? гэв.
Самдан Лодонг єрєєсєн гараас нь татан буулгаж
— Хvvхэдтэй хvvхнийг урьдаар буулга. Дараа нь євгєнийг гарга гэж захирангуй єгvvлэв.
— Хvмvvс уван цуван бие биеэ дэмжсээр онгоцноос гарцгаав. Лодон хvvхний дэргэд очиж аг даггvй бархиран буй хvvхдийн дээрээс єнгийн
— Мээмээ нь єгєєд vз дvv минь! Гэхэд бvсгvй гэнэт санаа аван хєхєє гарган аманд нь хийхэд тэр нялх амьтан умар, умар хийн эхийн сvvг залгиж тайвшрав.
Самдан нисгэгч их биенээс бусад нь салам эвдэрсэн онгоцныхоо сэгийг хараад шvvрс алдаж
— Бид бvгдээрээ «ус уух хувьтай улс байж дээ» гэж єгvvлэв.
Асга хадаар дvvрэн явцуу хавцал дунд салхинд цохиулан агаарын цємрєлтєнд орсон онгоц зориг самбаат нисгэгчийн гараар залуулан дэгдэж далавч, сэнсээ цувуулан гээсээр энд ирэн зогсжээ.
Самдан тамхиа гаргаж асаагаад
— Лодон гуай нэг цэцэг зурах гээд яваа хvн юмаа даа? гэв.
Лодон ихэд гайхан
— Яаж байна? хэмээн нvдээ том болгон асуув.
— Та «согоо бор минь!» гээд ухаан алдсан. Сэхэхдээ бас л «согоо бор минь!» гэж хашгирсан шvv дээ.
Зураач нэрэлхэхийн эрхэнд дуугvй суув.
— Согоо борыг чинь шарханд сайн гэдэг байхаа! гэж холбоочин єгvvлэв. За бvv мэд! Манай Лодонгийн шvтээн ч юм билvv хэн мэдлээ дээ.
— Хvvхээ чи согоо бор авч яваа бол надад єгєєч! Миний муу мойног хуруу шалбарчиж. Бариад боочих юмсан.
— Энд алга даа євєє минь! гэж хариулав.
«Миний согоо бор» наддаа цэцэг, шvтээн дээ! Харин зvрхний шархыг эдгээх, сэдрvvлэхийг яахан таах билээ. Захидлыг минь уншаа бол уу? Одоо хаахна юу хийж яваа бол» хэмээн бодоод «Согоо бор!» гэж хад цуурайттал хашгирмаар санагдав.
Онгоцны далавч дайвалзан чимээ шуугиан улам ихсэнэ.
«Ботгон хоолой» хэмээх хавцал газрын цав шиг харагдана. Цааш жаахан явтал vргэлжлэх уулын дээгvvр манан татаж харанхуйлжээ.
Онгоц эргэлээ. Дахиад эргэлээ. Уулын хооронд давчуу учир ийнхvv єндєр авдаг ажээ. Нислэг vргэлжлэн онгоц улам дайвалзаж, нарны малгай шиг цагаан vvлсийг шvргэн алдана. Ахиулан ажихад мєсєн тэргvvн дээгvvр нь цас шуурах уул хангал цагаан азарга дэлээ хийсгэн салхи сєрєн довтлох мэт харагдана. «Агаарт зогсож болдогсон бол энэ сvрт vзэгдлийг зурахсан!» Лодон ийнхvv тэр л зvг ширтэнэ.
Гэнэт аянга ниргэх мэт сvрт дуун гарч дотор бие дээшээ огшоод ирэх шиг болж сандлаасаа салан ойн буцаж суухдаа «Ээжээ яанаа!» гэж бvсгvй хvн чарлахыг сонсов.
«Єєр арга алга» гэж хэн нэг хvн хэлэх шиг болов. Тvр, няр хийх чимээ сонсдов. Юу ч vл vзэгдэнэ. «Согоо бор минь» гэж хашгирснаа ч Лодон єєрєє мэдсэнгvй. «Ингээд л єнгєрч дээ». Ийн бодохын чацуу анир чимээ эс сонсогдоно. Тэр аймшигт хормоос арваад мєч єнгєрчээ. Энэ завсар ямар учрал хэрхэн тохиолдсоныг Лодон яахан мэдэх билээ...
Нэг мэдэхнээ онгоц хєдлєхгvй байх шиг. Нvдэнд нь юу ч vл vзэгдэхэд орилохыг завдтал дуу гарч єгсєнгvй.
«Ингээд хэлгvй, нvдгvй болох минь энэ vv? хэмээн бодож биеэ тэмтрэхээр оролдвол гараас нь юм татаад байхад «бас юу дарчдаг билээ? Хугараагvй бололтой бусад маань цємєєрєє vрэгдээд би ганцаараа эрэмдэг болж vлдээ юу? Эс бєгєєс чих минь бас дvлийрч аливааг сонсохоосоо єнгєрчихєв vv?» Лодонг хэсэг зуур ийм бодол эзлэв. Нэлээд удсаны дараа нvд нь онгойн манан, утаа аль нь мэдэгдэхгvй юм суунаглан орчин тойронд харагдах бараа алга.
Энэ ер нь онгоц шатаж таарваа даа?! Хэзээ дэлбэрдэг бол? Тvрvvн цаашаа харчихсан бол аштай юу? Хоёр дахин vхэх vйлтэй байж дээ. Энэ муу халзан толгой юу! Єдий болтлоо ганцаар явсан атал vхлийнхээ ємнє хvний бvсгvй vрийн сэтгэлийг юунд хєндвєє. Лодон vvнийг бодон цухалдахдаа «Согоо бороо!» гэж хашгиран хэл оров.
Хvн тачигнатал инээж сонсдов. «За би солиорч байна уу даа? Ийм vед хэн инээх билээ» хэмээн бодтол:
— Та нар минь цєм мэнд шив дээ! гэж хэлээд нисгэгч ємнє нь зогсож харагдав.
— Мэнд, мэнд гэж энд тэндээс єгvvлэх сонсдов.
— Нисгэгчээ энэ юун утаа вэ? Онгоц шатаагvй биз гэвэл
— Бvv сандар! Би бvгдийг хийсэн одоо онгоцны аюул огт байхгvй. Харин та нvдээ арч гэхэд нь
— Миний гарыг юм дарчаад байна гэвэл Самдан, зураачийн нvдийг арчиж гар руу нь заав. Лодон сандлаас зуурсан ажээ.
— Онгоцны сvvлээр нь горхины эрэгт шааж тээглvvлэн зогсоочихсон. Ус нь их гvнзгий юм. Маш болгоомжлох хэрэгтэй. Холбоочин бид хоёр л урьтаж гаръя.
Намайг дуудахаар цуварч буугаарай. Тэртэй тэргvй явгарсан улс яараад яах вэ? гэв.
Самдан Лодонг єрєєсєн гараас нь татан буулгаж
— Хvvхэдтэй хvvхнийг урьдаар буулга. Дараа нь євгєнийг гарга гэж захирангуй єгvvлэв.
— Хvмvvс уван цуван бие биеэ дэмжсээр онгоцноос гарцгаав. Лодон хvvхний дэргэд очиж аг даггvй бархиран буй хvvхдийн дээрээс єнгийн
— Мээмээ нь єгєєд vз дvv минь! Гэхэд бvсгvй гэнэт санаа аван хєхєє гарган аманд нь хийхэд тэр нялх амьтан умар, умар хийн эхийн сvvг залгиж тайвшрав.
Самдан нисгэгч их биенээс бусад нь салам эвдэрсэн онгоцныхоо сэгийг хараад шvvрс алдаж
— Бид бvгдээрээ «ус уух хувьтай улс байж дээ» гэж єгvvлэв.
Асга хадаар дvvрэн явцуу хавцал дунд салхинд цохиулан агаарын цємрєлтєнд орсон онгоц зориг самбаат нисгэгчийн гараар залуулан дэгдэж далавч, сэнсээ цувуулан гээсээр энд ирэн зогсжээ.
Самдан тамхиа гаргаж асаагаад
— Лодон гуай нэг цэцэг зурах гээд яваа хvн юмаа даа? гэв.
Лодон ихэд гайхан
— Яаж байна? хэмээн нvдээ том болгон асуув.
— Та «согоо бор минь!» гээд ухаан алдсан. Сэхэхдээ бас л «согоо бор минь!» гэж хашгирсан шvv дээ.
Зураач нэрэлхэхийн эрхэнд дуугvй суув.
— Согоо борыг чинь шарханд сайн гэдэг байхаа! гэж холбоочин єгvvлэв. За бvv мэд! Манай Лодонгийн шvтээн ч юм билvv хэн мэдлээ дээ.
— Хvvхээ чи согоо бор авч яваа бол надад єгєєч! Миний муу мойног хуруу шалбарчиж. Бариад боочих юмсан.
— Энд алга даа євєє минь! гэж хариулав.
«Миний согоо бор» наддаа цэцэг, шvтээн дээ! Харин зvрхний шархыг эдгээх, сэдрvvлэхийг яахан таах билээ. Захидлыг минь уншаа бол уу? Одоо хаахна юу хийж яваа бол» хэмээн бодоод «Согоо бор!» гэж хад цуурайттал хашгирмаар санагдав.
0 comments:
Post a Comment